به گزارش تابش کوثر، فناوری نوظهور «هیستوتریپسی» (Histotripsy) که از امواج مافوق صوت متمرکز برای از بین بردن بافت‌های سرطانی استفاده می‌کند، فصل تازه‌ای را در درمان‌های غیرتهاجمی سرطان گشوده است. این روش برای نخستین‌بار توسط دکتر "ژن شو" (Zhen Xu) استاد مهندسی زیست‌پزشکی دانشگاه میشیگان ایالات متحده، در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی توسعه یافت و اکنون پس از دو دهه پژوهش، وارد مرحله درمانی رسمی شده است.

دکتر شو در دوران دانشجویی خود هنگام انجام آزمایش‌هایی بر روی بافت قلب خوک، به‌طور تصادفی کشف کرد که افزایش نرخ پالس‌های اولتراسوند باعث از هم گسیختن بافت در مدت کمتر از یک دقیقه می‌شود. این اتفاق سرآغاز توسعه فناوری جدیدی بود که امروزه به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان تومورهای سرطانی شناخته می‌شود.

در اکتبر ۲۰۲۳، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از این فناوری را برای درمان تومورهای کبد تأیید کرد. نتایج مطالعات اولیه نشان داده است که روش هیستوتریپسی در ۹۵ درصد موارد توانسته است تومورهای کبدی را با موفقیت از بین ببرد. به گفته شرکت «هیستوسونیکس» (HistoSonics) که برای تجاری‌سازی این فناوری تأسیس شده، عوارض جانبی مانند درد شکمی یا خونریزی داخلی در این روش بسیار نادر است.

در خرداد ۱۴۰۴ (ژوئن ۲۰۲۵)، بریتانیا نخستین کشور اروپایی شد که هیستوتریپسی را در قالب برنامه نوآوری پزشکی «NHS» به‌صورت رسمی وارد خدمات درمانی خود کرد.

مکانیسم عملکرد فناوری:

در روش هیستوتریپسی، امواج مافوق صوت با تمرکز بالا بر روی بخش کوچکی از بافت تومور تابانده می‌شود. این امواج باعث تشکیل «میکروحباب‌هایی» درون بافت می‌شوند که در چند میلیونیم ثانیه منبسط و سپس منفجر می‌گردند و به‌صورت مکانیکی سلول‌های سرطانی را خرد می‌کنند. در نتیجه، سیستم ایمنی بدن می‌تواند بقایای سلول‌های تخریب‌شده را به‌طور طبیعی پاکسازی کند.

دکتر شو می‌گوید: «این روش نه‌تنها غیرتهاجمی و بدون درد است، بلکه معمولاً بیماران در همان روز قادر به بازگشت به خانه هستند.» مدت زمان درمان بسته به اندازه تومور از یک تا سه ساعت متغیر است و اغلب تنها یک جلسه درمانی کافی است.

 چالش‌ها و محدودیت‌ها:

اگرچه نتایج اولیه امیدوارکننده است، اما برخی متخصصان تأکید دارند که هنوز داده‌های بلندمدت درباره بازگشت سرطان پس از درمان در دست نیست. همچنین، استخوان و اندام‌های گازی مانند ریه ممکن است مانع عبور مؤثر امواج صوتی شوند و استفاده از این فناوری در برخی نواحی بدن را محدود کنند.

با این حال، شرکت هیستوسونیکس هم‌اکنون در حال بررسی کارایی هیستوتریپسی در درمان تومورهای کلیه و پانکراس است.

 مقایسه با سایر فناوری‌ها:

پیش از هیستوتریپسی، فناوری «اولتراسوند متمرکز با شدت بالا» (HIFU) برای از بین بردن تومورها با ایجاد حرارت بالا استفاده می‌شد. در این روش، امواج صوتی متمرکز با افزایش دما، بافت تومور را «می‌پزند». این روش سال‌هاست برای درمان غیرجراحی سرطان پروستات به کار می‌رود و طبق مطالعات سال ۲۰۲۵، اثربخشی آن با جراحی قابل مقایسه است.

اما برتری هیستوتریپسی نسبت به HIFU در آن است که بدون تولید گرما، سلول‌ها را تخریب می‌کند و به بافت‌های سالم اطراف آسیب نمی‌زند.

 هم‌افزایی با درمان‌های دارویی و ایمنی:

پژوهشگران در حال بررسی روش‌های ترکیبی استفاده از امواج اولتراسوند با دارودرمانی و ایمنی‌درمانی هستند. آزمایش‌ها نشان داده است که تحریک «میکروحباب‌ها» با اولتراسوند می‌تواند دیواره خونی مغز را به‌طور موقت باز کند تا داروها به تومورهای مغزی نفوذ کنند.

دکتر «دیپا شارما» از مرکز علوم سلامت سانیبروک کانادا اعلام کرده است که ترکیب امواج اولتراسوند با داروها می‌تواند اثربخشی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را افزایش داده و میزان مصرف داروهای سمی را کاهش دهد.

از سوی دیگر، پژوهشگران دانشگاه ویرجینیا معتقدند استفاده از اولتراسوند در کنار ایمنی‌درمانی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی پنهان تقویت کند.

 آینده درمان‌های بدون جراحی:

هرچند هنوز مطالعات بالینی بیشتری مورد نیاز است، اما فناوری‌های نوین اولتراسوند، به‌ویژه هیستوتریپسی، امید تازه‌ای را برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان ایجاد کرده‌اند.

دکتر شو در پایان می‌گوید: «سرطان یک بیماری وحشتناک است، اما چیزی که آن را بدتر می‌کند، درمان‌های دردناک و مخرب فعلی است. امیدوارم با این فناوری بتوانیم رنج بیماران را به حداقل برسانیم و درمان را انسانی‌تر کنیم.»

انتهای پیام/