به گزارش تابش کوثر، مطالعه‌ای جدید از سوی پژوهشگران دانشگاه مونترال در کانادا نشان می‌دهد که کافئین نه‌تنها موجب بیداری می‌شود، بلکه الگوهای فعالیت مغز در خواب را نیز تغییر می‌دهد.
این تحقیق نشان داد که مصرف کافئین پیچیدگی سیگنال‌های مغزی را افزایش داده و مغز را به وضعیت «بحرانی» نزدیک می‌کند. این وضعیت بین ساختار و انعطاف‌پذیری مغز تعادل برقرار می‌کند و برای پردازش اطلاعات، یادگیری و تصمیم‌گیری کارآمد تلقی می‌شود.
با این حال، پژوهشگران معتقدند این حالت می‌تواند مانع از خواب ترمیمی شود. به گفته آن‌ها، کافئین تنها باعث بیدار ماندن فرد نمی‌شود، بلکه عملکرد کلی مغز را در حین خواب دگرگون می‌کند.
تحلیل امواج مغزی نشان داد کافئین موجب تضعیف نوسانات کند الکتریکی نظیر امواج دلتا، تتا و آلفا می‌شود. این امواج با خواب عمیق و ترمیمی مرتبط هستند و به‌ویژه در فاز غیر REM خواب کاهش می‌یابند که برای تثبیت حافظه و بازسازی شناختی حیاتی است.
کریم جربی، عصب‌شناس دانشگاه مونترال، اعلام کرد: «این تغییرات نشان می‌دهد، مغزی که تحت تأثیر کافئین قرار گرفته حتی در زمان خواب نیز در وضعیت فعال‌تر و کمتر ترمیم‌پذیر باقی می‌ماند.»
او افزود: «تغییر در ریتم فعالیت مغزی می‌تواند توضیح دهد چرا کافئین باعث کاهش کارایی بازیابی مغز در شب می‌شود و ممکن است حافظه را نیز تحت تأثیر قرار دهد.»
در این پژوهش، ۴۰ داوطلب در دو شب مورد بررسی قرار گرفتند؛ در یک شب به آن‌ها دارونما و در شب دیگر کپسولی حاوی ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین (معادل یک تا دو فنجان قهوه) داده شد. الگوهای مغزی آن‌ها با استفاده از نوار مغزی (EEG) ثبت و تحلیل شد.
تحلیل آماری نشان داد تغییرات مشاهده‌شده در فعالیت مغز به‌وضوح ناشی از مصرف کافئین بوده و به‌ویژه در افراد ۲۰ تا ۲۷ ساله اثر شدیدتری داشته است.
جولی کاریه، از اعضای تیم تحقیقاتی، گفت: «در حالی که این وضعیت در طول روز برای تمرکز مفید است، در شب می‌تواند مانع از آرامش یافتن و بازیابی مغز شود.»
او افزود: «مغز نه استراحت می‌کند و نه به‌درستی بازسازی می‌شود.»
پژوهشگران همچنین اعلام کردند که گیرنده‌های آدنوزین در مغز افراد جوان بیشتر است. آدنوزین ماده‌ای است که در طول روز در مغز تجمع می‌یابد و احساس خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند. کافئین با مسدود کردن گیرنده‌های آدنوزین موجب افزایش هوشیاری می‌شود.
به‌همین دلیل، افراد جوان‌ترهم از نظر اثرات انرژی‌بخش و هم از نظر اختلال در خواب شبانه، نسبت به کافئین حساس‌ترند.
در این مقاله آمده است: «کافئین یک ماده محرک روانی است که توسط افراد در تمام سنین و از طریق محصولات مختلفی مانند قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، شکلات و داروهای مختلف مصرف می‌شود.»
به گفته این پژوهشگران، درک اثرات کافئین بر مغز در حین خواب و در سنین مختلف، اهمیت حیاتی دارد.
م/۱۱۰*
نظر شما