به گزارش تابش کوثر، نشریه معتبر فارین افرز در گزارشی تحلیلی با عنوان «بازگشت سلاح انرژی» نوشت: پس از دهه‌ها اتکا به بازارهای جهانی برای تأمین پایدار انرژی، جهان بار دیگر با واقعیتی روبه‌رو شده است که در آن، قدرت‌های بزرگ از انرژی به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی بهره می‌برند.
در این گزارش آمده است که از زمان جنگ جهانی اول، کنترل یا اختلال در جریان انرژی همواره ابزاری مؤثر برای سلطه جهانی بوده است. از محاصره نفتی بریتانیا علیه آلمان در جنگ جهانی اول تا تحریم نفتی کشورهای عربی در سال ۱۹۷۳، نمونه‌های تاریخی نشان می‌دهد که انرژی همواره در تعیین سرنوشت سیاسی ملت‌ها نقشی تعیین‌کننده داشته است.
به نوشته فارین افرز، پس از شوک نفتی دهه ۷۰ میلادی، جهان به‌تدریج به‌سمت بازارهای آزادتر و شفاف‌تر حرکت کرد و مصرف‌کنندگان، به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته، به امنیت انرژی خود اطمینان یافتند. با این حال، این اعتماد در سال‌های اخیر به‌شدت آسیب دیده است.
تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و تصمیم مسکو برای کاهش صادرات گاز به اروپا، اقتصاد این قاره را با بحرانی جدی مواجه کرد. از سوی دیگر، چین در چارچوب رقابت اقتصادی با آمریکا، صادرات مواد معدنی حیاتی و عناصر خاکی نادر را محدود کرده است؛ موادی که برای ساخت نیمه‌رساناها، باتری‌ها و فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر حیاتی‌اند.
در این گزارش آمده است که حتی ایالات متحده نیز انرژی را به‌عنوان ابزار سیاسی مورد استفاده قرار داده و خرید بیشتر انرژی آمریکایی را شرط برخورداری از معافیت‌های تجاری برای کشورهای اروپایی دانسته است.
فارین افرز تأکید می‌کند: «جهان اکنون در آستانه عصر تازه‌ای از سلاح‌سازی انرژی قرار دارد. در شرایطی که رقابت قدرت‌های بزرگ شدت گرفته و اقتصاد جهانی به‌سمت تکه‌تکه شدن پیش می‌رود، انرژی بار دیگر به اهرمی ژئوپلیتیکی برای اعمال نفوذ تبدیل شده است.»
به باور نویسندگان این مقاله، تمرکز روزافزون عرضه نفت و گاز در دست چند کشور محدود و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی، زمینه را برای بازگشت بحران‌های انرژی و افزایش قدرت تولیدکنندگان فراهم کرده است. بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، سهم سازمان اوپک از تولید جهانی نفت تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۴۰ درصد خواهد رسید؛ سطحی که از دهه ۱۹۷۰ تاکنون سابقه نداشته است.
گزارش ادامه می‌دهد: با افزایش وابستگی کشورها به برق و انرژی‌های پاک، نوع جدیدی از آسیب‌پذیری نیز شکل گرفته است. گرچه تولید برق داخلی می‌تواند امنیت انرژی را افزایش دهد، اما در مواردی که کشورها واردکننده برق یا تجهیزات انرژی پاک مانند باتری، توربین بادی و پنل خورشیدی هستند، خطر جدیدی از سلاح‌سازی اقتصادی ایجاد می‌شود.
چین در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد ظرفیت پالایش مواد معدنی حیاتی و بیش از ۸۰ درصد تولید جهانی تجهیزات انرژی پاک را در اختیار دارد. این تمرکز، نگرانی‌های جدی درباره امکان استفاده پکن از این ظرفیت‌ها به‌عنوان ابزار فشار بر کشورهای غربی ایجاد کرده است.
فارین افرز در بخش دیگری از گزارش خود هشدار می‌دهد که «سلاح‌سازی انرژی پاک» از سوی چین می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها، کمبود در بازارها و توقف تولید صنایع بزرگ غربی شود؛ همان‌گونه که در سال ۲۰۲۴، محدودیت صادرات گرافیت و عناصر خاکی نادر از چین باعث تعطیلی موقت برخی کارخانه‌های خودروسازی آمریکایی از جمله شرکت فورد شد.
در بخش پایانی گزارش آمده است که برای مقابله با این چالش‌ها، کشورها باید ضمن کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی، در مسیر افزایش کارایی انرژی و توسعه ظرفیت‌های داخلی انرژی پاک گام بردارند. به باور نویسندگان فارین افرز، امنیت واقعی انرژی در جهان آینده نه در تولید بیشتر، بلکه در مصرف کمتر و استفاده هوشمندانه‌تر از منابع است.
در پایان این مقاله تأکید شده است که بازگشت سلاح انرژی می‌تواند انگیزه‌ای جدید برای تسریع گذار به انرژی پاک باشد. در واقع، همان‌گونه که تهدید تغییرات اقلیمی عامل مهمی برای تحول انرژی بود، اکنون تهدید ژئوپلیتیکی سلاح‌سازی انرژی نیز می‌تواند کشورهای جهان را به‌سوی استقلال بیشتر و امنیت پایدار انرژی سوق دهد.
انتهای پیام/
نظر شما