به گزارش تابش کوثر، تقریباً در هر خانه‌ای جفتی کفش وجود دارد که بوی نامطبوع آن قابل چشم‌پوشی نیست. وقتی این بو با کفش‌های دیگر اعضای خانواده روی قفسه کفش‌ها جمع شود، مشکلی خانگی و جهانی پدید می‌آورد.
ایده‌ای ساده که به پژوهش علمی تبدیل شد
دو پژوهشگر هندی این مسئله را صرفاً یک معضل بهداشتی ندیدند، بلکه آن را موضوعی علمی یافتند. «ویکاش کومار» ۴۲ ساله، استادیار طراحی در دانشگاه «شیو نادار» در نزدیکی دهلی، به همراه شاگرد سابق خود «سارتاک میتال» ۲۹ ساله، در سال‌های دانشجویی به فکر بررسی علمی کفش‌های بدبو افتادند.
ایده نخست آنان طراحی یک قفسه کفش شیک و زیبا برای خوابگاه‌های دانشجویی بود. اما در ادامه متوجه شدند مشکل اصلی نه کمبود فضا، بلکه بوی نامطبوع ناشی از تعریق و استفاده مداوم از کفش‌هاست.
نتایج نظرسنجی دانشجویی
آنان با انجام یک نظرسنجی در خوابگاه‌ها دریافتند که بیش از نیمی از ۱۴۹ دانشجو (۸۰ درصد مرد) از بوی کفش‌های خود یا دیگران احساس شرمندگی داشته‌اند. تقریباً همه دانشجویان کفش‌ها را در قفسه قرار می‌دادند، اما کمتر کسی از محصولات ضدبو استفاده کرده بود و بیشتر روش‌های خانگی همچون گذاشتن چای کیسه‌ای، پاشیدن جوش‌شیرین یا اسپری خوشبوکننده چندان مؤثر نبود.
کشف نقش باکتری و استفاده از پرتو UVC
با اتکا به پژوهش‌های علمی موجود، مشخص شد که عامل اصلی بو، باکتری «کایتوکوس سدنتاریوس» است که در کفش‌های عرق‌کرده رشد می‌کند. این دو پژوهشگر با آزمایش پرتو فرابنفش نوع C (UVC) نشان دادند که تنها ۲ تا ۳ دقیقه تابش، باکتری‌ها را از بین برده و بوی بد را رفع می‌کند.
برای آزمایش، آنان از کفش‌های ورزشکاران دانشگاه که بوی تندی داشت استفاده کردند. نتیجه نشان داد که در دو دقیقه نخست، بوی «پنیر گندیده» به بویی بسیار ضعیف و شبیه لاستیک سوخته کاهش یافت و پس از چهار دقیقه کاملاً از بین رفت. البته تابش بیش از حد (۱۰ تا ۱۵ دقیقه) باعث سوختن لاستیک کفش و ایجاد بوی نامطبوع لاستیک سوخته می‌شد.
طراحی نمونه اولیه قفسه کفش ضدبو
پژوهشگران در پایان نمونه‌ای از قفسه کفش مجهز به لامپ UVC را طراحی کردند که نه تنها کفش‌ها را نگهداری می‌کند، بلکه آنها را ضدعفونی و خوشبو می‌سازد.
این طرح ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه هیئت داوری جایزه ایگ‌نوبل در آمریکا به سراغ آنان رفت. این جایزه که توسط مجله Annals of Improbable Research و با همکاری گروه‌هایی در دانشگاه هاروارد و رادکلیف برگزار می‌شود، امسال سی‌وچهارمین دوره خود را پشت سر گذاشت و همواره با شعار «اول بخندان، سپس بیندیش» از ایده‌های خلاقانه اما غیرمعمول تقدیر می‌کند.
جایزه‌ای برای جنبه سرگرم‌کننده علم
«ویکاش کومار» در گفت‌وگویی اعلام کرد: «ما حتی از وجود این جایزه اطلاعی نداشتیم. این مقاله مربوط به سال ۲۰۲۲ بود و ما آن را به جایی ارسال نکرده بودیم. تیم ایگ‌نوبل خودشان به ما مراجعه کردند و همین موضوع به‌خودی‌خود خنده‌دار و قابل تأمل است.»
او افزود: «این جایزه در اصل به‌معنای تأیید علمی نیست، بلکه جنبه سرگرم‌کننده و مردمی علم را نشان می‌دهد. بیشتر تحقیقات با عشق و بدون توجه عمومی انجام می‌شوند، اما چنین جوایزی باعث می‌شوند علم در میان مردم بیشتر دیده شود.»
دیگر برندگان امسال
در کنار این دو پژوهشگر هندی، برندگان امسال شامل گروهی از زیست‌شناسان ژاپنی که گاوها را برای دور کردن مگس‌ها رنگ‌آمیزی کردند، محققان توگویی که به علاقه مارمولک‌های رنگین‌کمان به پیتزای چهارپنیری پی بردند، پزشکان آمریکایی که کشف کردند سیر طعم شیر مادر را جذاب‌تر می‌کند.
همچنین یک تاریخ‌دان با ردیابی رشد ناخن شست خود طی ۳۵ سال، و گروهی از فیزیک‌دانان با بررسی اسرار سس پاستا به جمع برندگان پیوستند.
مسئولیت تازه برای پژوهشگران هندی
این افتخار، انگیزه‌ای تازه برای پژوهشگران هندی ایجاد کرده است. «کومار» تأکید کرد: «این جایزه برای ما مسئولیت‌آور است؛ اکنون باید بیش از پیش به تحقیق درباره مسائلی بپردازیم که کمتر کسی به آنها توجه می‌کند. پرسشگری مهم است. شاید کفش‌های بدبوی امروز، به کشفیات بزرگ علمی فردا منجر شود.»
انتهای پیام/
نظر شما