به گزارش تابش کوثر، سطح آب دو رودخانه دجله و فرات ـ که به خلیج فارس می‌ریزند ـ به دلیل کاهش بارندگی و محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی کشورهای بالادست تا ۲۷ درصد کاهش یافته است.
در جنوب کشور، به‌ویژه در استان بصره که بندر مهم و قطب نفتی عراق محسوب می‌شود، بحران انسانی ناشی از خشکسالی و کمبود آب در حال گسترش است. بصره با جمعیتی نزدیک به سه و نیم میلیون نفر، آسیب‌پذیرترین منطقه عراق در برابر تغییرات اقلیمی و مدیریت نادرست منابع آب است. بسیاری از ساکنان تنها با دریافت روزانه آب امکان ادامه زندگی دارند.
حَسَن رَیکان، یکی از اهالی بصره که ناچار است روزانه چندین کیلومتر برای تهیه آب طی کند، به الجزیره گفت: «باید صبح زود کارم را رها کنم و ساعت‌ها در صف بایستم تا آب به خانه بیاورم. در بسیاری موارد مجبوریم سهمیه آب میان دام و خانواده را سختگیرانه تقسیم کنیم. آب دریا در نزدیکی خانه‌های ما آلوده است و بیماری‌های پوستی ایجاد می‌کند.»
کیفیت آب شور در منطقه که از ابتدا قابل شرب نبود، اکنون با ورود فاضلاب شهری، پساب کشاورزی و نشت‌های نفتی بیش از پیش کاهش یافته است. از سوی دیگر، نفوذ آب شور از خلیج فارس به رودخانه شط‌العرب و کاهش جریان آب شیرین به دلیل سدهای بالادست، شوری آب در بصره را به‌شدت افزایش داده است.
ایستگاه آب‌شیرین‌کن «المهیله» در منطقه ابوالخصیب بیش از یک سال است که برای کاهش بحران آب بصره فعالیت می‌کند. سَعدون عبود، مهندس ارشد این ایستگاه گفت: «روزانه حدود ۷۲ هزار متر مکعب آب تصفیه‌شده تولید می‌کنیم که نزدیک به ۵۰ درصد منطقه ابوالخصیب را پوشش می‌دهد. شوری آب شط‌العرب به حدود ۴۰ هزار واحد رسیده و پس از تصفیه، پساب دوباره به رودخانه بازگردانده می‌شود.»
کارشناسان هشدار داده‌اند که بصره تاکنون بین ۲۶ تا ۳۰ گونه دریایی متنوع را به دلیل پیشروی آب شور از دست داده است. علاء البدریانی، کارشناس آب گفت: «اکوسیستم جدیدی شکل گرفته که نه برای گونه‌های آب شیرین و نه برای گونه‌های آب شور مناسب است. افزایش شوری، آب را برای کشاورزی نیز غیرقابل استفاده کرده است.»
حیدر الشاکری، پژوهشگر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده «چتم هاوس» نوشت: «در حالی‌که کاهش بارش و افزایش دما چالشی جهانی است، بحران آب عراق نتیجه محدودیت‌های کشورهای بالادست و نیز بی‌توجهی داخلی است. فساد و منافع شخصی در میان نخبگان سیاسی عراق ظرفیت نهادی را تضعیف کرده است.»
بحران آب عراق در سال ۲۰۱۸ و در زمانی به اوج رسید که بیش از ۱۱۸ نفر با علائم آلودگی آب به بیمارستان منتقل شدند. اکنون نگرانی‌ها از تکرار چنین شرایطی دوباره افزایش یافته است.
الشاکری تأکید کرد: «عراق باید در سطح داخلی یک نهاد ملی دیپلماسی آب با اختیارات مشخص ایجاد کند تا مسئولیت مذاکره، پایش جریان‌ها و هماهنگی میان وزارتخانه‌ها، استان‌ها و منطقه کردستان را برعهده بگیرد.»
م/۱۱۰*
نظر شما