به گزارش تابش کوثر، به گزارش نشریه سل، تیمی از مؤسسه ژنوم کشاورزی شنژن وابسته به آکادمی علوم کشاورزی چین به همراه دانشگاه لانژو و پژوهشگرانی از کشورهای کانادا و بریتانیا اعلام کردند که سومین محصول غذایی پرمصرف جهان، سیب‌زمینی از ترکیب دو گونه گیاهی به‌وجود آمده است که یکی از این والدها، گوجه‌فرنگی، و دیگری گونه‌ای به‌نام ایتوبرزوم است که خود فاقد غده بوده اما شباهت زیادی به سیب‌زمینی دارد.
هوآن سان‌ون، سرپرست این تحقیق، اعلام کرد: «ظاهر سیب‌زمینی‌های امروزی با گونه ایتوبرزوم تقریباً یکسان است، اما این گونه غده تولید نمی‌کند. بررسی ژنتیکی نشان داد که سیب‌زمینی، فرزند ترکیب این دو گونه است.»
محققان با تحلیل ۱۰۱ ژنوم و ۳۴۹ نمونه از سیب‌زمینی‌های اهلی و ۵۶ گونه وحشی مرتبط، نشان دادند که تمام سیب‌زمینی‌ها حاوی ترکیبی متعادل از ژن‌های هر دو والد هستند.
بررسی زمان واگرایی گونه‌ها مشخص کرد که ایتوبرزوم و گوجه‌فرنگی حدود ۱۴ میلیون سال پیش از هم جدا شدند و تقریباً ۵ میلیون سال بعد با یکدیگر پیوند خوردند که حاصل آن نخستین سیب‌زمینی‌های غده‌دار بود.
هوآن سان‌ون افزود: «گوجه‌فرنگی نقش مادر و ایتوبرزوم نقش پدر را در پیدایش سیب‌زمینی ایفا کرده‌اند.»
با این حال، پرسش اصلی این بود که چگونه تنها فرزند این پیوند (سیب‌زمینی) توانسته غده تولید کند، درحالی‌که والدین آن فاقد این ویژگی هستند.
تیم تحقیقاتی با بررسی مجدد ژن‌های مسئول، به این نتیجه رسید که غده سیب‌زمینی حاصل بازآرایی ژنومی پس از ترکیب دو والد بوده است. ژن SP۶A که نقش کلیدی در فعال‌سازی فرآیند تشکیل غده دارد از گوجه‌فرنگی به ارث رسیده، و ژن IT۱ که به رشد ساقه زیرزمینی کمک می‌کند از ایتوبرزوم گرفته شده است.
به گفته پژوهشگران، این ترکیب ژنتیکی نه‌تنها به شکل‌گیری غده انجامیده، بلکه موجب افزایش تنوع ژنتیکی در تبار سیب‌زمینی‌ها شده است.
نتایج نشان داد که سیب‌زمینی‌های مختلف دارای ترکیبی موزائیکی از ژن‌های والدین هستند؛ ترکیبی که به آن‌ها امکان سازگاری با زیستگاه‌های مختلف از مراتع معتدل تا مراتع کوهستانی را داده است.
غده زیرزمینی به سیب‌زمینی‌ها توانایی ذخیره آب و نشاسته، مقاومت در برابر خشکسالی و سرما و تولیدمثل بدون نیاز به دانه یا گرده‌افشانی را داده است.
هوآن سان‌ون در پایان گفت: «پیدایش غده، مزیت بقا در شرایط سخت را برای سیب‌زمینی فراهم کرد و موجب انفجار تنوع گونه‌ای در این خانواده شد.»
با روشن‌کردن منشاء ژنتیکی سیب‌زمینی و شناسایی دقیق ژن‌های مسئول تشکیل غده، امکان به‌کارگیری فناوری‌های نوین در اصلاح نژاد و افزایش بازده این محصول اساسی را فراهم می‌کند که با توجه به رشد فزاینده جمعیت جهانی و نیاز به تأمین پایدار منابع غذایی، نقش تعیین‌کننده‌ای در امنیت غذایی نسل‌های آینده خواهد داشت.
م/۱۱۰*
نظر شما