به گزارش تابش کوثر، در حالی که رقابت فضایی دوران جنگ سرد به فرود نخستین انسان بر ماه در سال ۱۹۶۹ انجامید، اکنون رقابتی جدید و پیچیده‌تر بر سر ساخت راکتور هسته‌ای بر سطح ماه آغاز شده است.

به گزارش پولیتیکو، «شان دافی» رئیس جدید ناسا اعلام کرده است که آمریکا قصد دارد پیش از سال ۲۰۳۰ یک راکتور هسته‌ای بر سطح ماه نصب کند تا بتواند «منطقه ممنوعه» برای حفاظت از محل فرود پایگاه آینده خود در چارچوب برنامه «آرتمیس» ایجاد کند.

چین و روسیه نیز در ماه مه یادداشت تفاهمی برای ساخت راکتور هسته‌ای مشترک بر ماه امضا کردند و تاریخ تکمیل این پروژه را سال ۲۰۳۶ تعیین کرده‌اند. این امر سه قدرت بزرگ را در رقابتی مستقیم قرار داده است.

با وجود کاهش بودجه علمی ناسا و رسیدن آن به کمترین میزان از سال ۱۹۶۱، این سازمان بیش از ۷ میلیارد دلار به کاوش‌های قمری اختصاص داده است. طبق دستور دافی، ناسا باید راکتوری با توان دست‌کم ۱۰۰ کیلووات بر سطح ماه نصب کند؛ ظرفیتی که می‌تواند انرژی لازم برای ۸۰ خانه متوسط آمریکایی را تأمین و پایه انرژی یک پایگاه دائمی فراهم کند.

دافی به ناسا ۳۰ روز مهلت داده تا مسئول پروژه را منصوب و ظرف ۶۰ روز درخواست رسمی برای جذب شرکت‌های تجاری منتشر کند. اهمیت انرژی هسته‌ای در این پروژه به دلیل تاریکی کامل و سرمای شدید دو هفته‌ای ماه و محدودیت توان انرژی خورشیدی است.

دافی هشدار داده است: «کشوری که زودتر موفق به این کار شود، می‌تواند منطقه ممنوعه‌ای اعلام کند که حضور برنامه آرتمیس را به‌شدت محدود خواهد کرد.» این اظهارات در واکنش به برنامه روسیه و چین برای تأمین انرژی ایستگاه بین‌المللی پژوهش‌های قمری (ILRS) مطرح شده است. قرار است که این پایگاه دائمی در نزدیکی قطب جنوب ماه تا سال ۲۰۳۶ با مشارکت ۱۷ کشور ساخته شود.

کارشناسان معتقدند این رقابت می‌تواند به تعارض منافع و حتی منازعات فضایی منجر شود، چرا که روسیه و چین عضو «توافقنامه آرتمیس» نیستند و الزامی به رعایت مناطق ممنوعه آمریکا ندارند. این توافقنامه که در سال ۲۰۲۰ امضا شد، به کشورها اجازه ایجاد «مناطق ایمنی» می‌دهد که ورود دیگران بدون مجوز در آن ممنوع است و در عمل می‌تواند شبیه مرزبندی دائمی باشد.

دکتر «فابیو ترونکتی» کارشناس حقوق فضا هشدار داده است: «ایالات متحده تلاش می‌کند پیش از چین و روسیه به ماه برسد تا به‌طور یک‌جانبه قواعد بازی را تعیین کند. این رویکرد می‌تواند منجر به درگیری میان قدرت‌ها شود.»

به گفته تحلیلگران، قطب جنوب ماه به دلیل منابع بالقوه و موقعیت استراتژیک، به کانون اصلی این رقابت جهانی تبدیل شده است و می‌تواند آغازگر فصل تازه‌ای از منازعات زمینی در فضای ماورای جو باشد.

م/۱۱۰*