به گزارش تابش کوثر، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی تحلیلی نوشت: محمد بن سلمان، ولیعهد ۴۰ ساله عربستان سعودی، که آخرین بار هفت سال پیش با هدف جلب حمایت نخبگان و منتقدان آمریکایی به ایالات متحده سفر کرده بود، این بار در شرایطی به واشنگتن بازمی‌گردد که دیگر احساس نیازی به اثبات خود ندارد و به‌عنوان حاکم بلامنازع عربستان و یکی از چهره‌های اثرگذار سیاست جهانی شناخته می‌شود.
ولیعهد سعودی در سفر قبلی خود با میلیاردرها، دانشگاهیان هاروارد و فعالان رسانه‌ای دیدار کرده و از برنامه‌های خود برای اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در یک کشور محافظه‌کار سخن گفته بود. اما چند ماه بعد، قتل فجیع جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری استانبول، موجب انزوای موقت او شد و بسیاری از حامیان غربی‌اش را از او دور کرد.
اکنون بن‌سلمان پس از سال‌ها دوری از پایتخت آمریکا، سه‌شنبه وارد کاخ سفید می‌شود و مقامات آمریکایی – حتی آنهایی که زمانی با او فاصله داشتند – مجبور به پذیرش نفوذ و قدرت او شده‌اند. او علاوه بر کنترل بر بزرگترین ذخایر نفتی جهان، بر یکی از عظیم‌ترین صندوق‌های ثروت ملی دنیا سلطه دارد و با پروژه‌های اقتصادی چندصد میلیارد دلاری، توجه شرکت‌ها و سیاستمداران غربی را به خود جلب کرده است.
چهره‌ای که این بار از او استقبال می‌کند، دونالد ترامپ است؛ رئیس‌جمهوری که آشکارا روابط دوستانه با عربستان را ستوده و خانواده‌اش نیز منافع اقتصادی قابل توجهی در این کشور دارد. گریگوری گاوس، پژوهشگر برجسته مسائل عربستان و استاد بازنشسته دانشگاه تگزاس می‌گوید:
«این بازگشت، یک پیروزی شخصی برای بن‌سلمان است. پنج سال پیش اگر به واشنگتن می‌آمد، کسی حاضر به گفتگو با او نبود؛ اما اکنون به‌عنوان رهبر یک قدرت منطقه‌ای بازمی‌گردد.»
پرونده قتل خاشقجی هنوز سایه‌ای سنگین بر سابقه ولیعهد محسوب می‌شود. اگرچه او هرگونه دستور قتل را انکار کرده، اما ارزیابی اطلاعاتی آمریکا اعلام کرده بود که احتمالاً شخص بن‌سلمان دستور قتل را صادر کرده است. با این وجود، دادگاه فدرال آمریکا در سال ۲۰۲۲ و پس از تأیید وزارت خارجه آمریکا مبنی بر مصونیت سیاسی او، شکایت حقوقی مرتبط با قتل خاشقجی را رد کرد.
حتی جو بایدن، رئیس‌جمهوری که در کارزار انتخاباتی خود وعده داده بود عربستان را «منفور جهانی» کند، در سال ۲۰۲۲ مجبور شد برای حل بحران نفتی، با بن‌سلمان دیدار کند.
اکنون با بازگشت ترامپ به قدرت، ریاض دوباره در مرکز توجه کاخ سفید قرار گرفته است. ترامپ نخستین سفر خارجی دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را به عربستان اختصاص داده و در جریان بازدید از پروژه عظیم «دریه» اعلام کرده بود:
«در هشت سال گذشته، عربستان سعودی منتقدان را کاملاً به اشتباه انداخت.»
به گفته مسئولان این پروژه، سازمان ترامپ در حال مذاکره برای احداث یک ملک با برند «ترامپ» در دریه است؛ موضوعی که بار دیگر ترکیب سیاست و منافع اقتصادی خانواده ترامپ را نشان می‌دهد.
در یک دهه گذشته، ولیعهد سعودی محدودیت‌های مذهبی را کاهش داده و اجازه داده بخشی از آزادی‌های اجتماعی توسعه پیدا کند، اما در کنار این تحولات، سرکوب سیاسی و کنترل داخلی نیز افزایش یافته است.
اکنون تمرکز اصلی او دیگر تثبیت قدرت سیاسی نیست، بلکه بازسازی اقتصاد عربستان و اجرای برنامه بلندپروازانه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» است که با هدف کاهش وابستگی به نفت طراحی شده اما با محدودیت‌های مالی روبه‌روست.
یاسمین فاروق، مدیر پروژه شبه‌جزیره عربستان در گروه بحران بین‌المللی، در این‌باره می‌گوید:
«دستور کار اصلی سیاست سعودی نسبت به هفت سال قبل کاملاً تغییر کرده و اکنون تقریباً به‌طور کامل به اقتصاد داخلی و توسعه زیرساخت‌ها معطوف است.»
طبق گزارش‌ها، مهم‌ترین اهداف سفر بن‌سلمان به واشنگتن شامل امضای پیمان دفاع مشترک، مذاکره بر سر همکاری هسته‌ای غیرنظامی با آمریکا و نهایی کردن توافقات کلان در حوزه هوش مصنوعی است.
از سوی دیگر، ترامپ می‌کوشد عربستان را وارد فرایند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی کند، اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند این موضوع تا زمان به رسمیت شناختن حقوق ملت فلسطین ممکن نخواهد بود.
علاوه بر این، گفت‌وگوهایی درباره فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به عربستان جریان دارد، اما گزارش‌های اطلاعاتی هشدار داده‌اند که چین ممکن است به این فناوری دسترسی پیدا کند؛ مسئله‌ای که حساسیت‌های امنیتی واشنگتن را افزایش داده است.
بن‌سلمان در سال‌های اخیر همزمان با تداوم همکاری با آمریکا، روابط خود با چین و دیگر قدرت‌های جهانی را نیز تعمیق بخشیده است. سلمان الانصاری، تحلیل‌گر سعودی، می‌گوید:
«ما خواهان تقویت روابط با آمریکا هستیم، حتی اگر گزینه‌های دیگری هم داشته باشیم.»
این سفر در حالی انجام می‌شود که متحدان آمریکا در منطقه نسبت به تعهدات امنیتی واشنگتن تردید دارند. تلاش اخیر رژیم صهیونیستی برای ترور اعضای حماس در قطر، نگرانی کشورهای عربی را درباره بی‌ثباتی سیاست‌های آمریکا افزایش داده است.
گریگوری گاوس در پایان تأکید می‌کند:
«سعودی‌ها نگران‌اند که آمریکا دیگر شریک قابل اعتمادی نباشد. یکی از راه‌های نگه داشتن واشنگتن، همین قراردادهای بزرگ نظامی و اقتصادی است که احتمالاً در روزهای آینده امضا خواهد شد.»
انتهای پیام/
نظر شما