گروه فرهنگی تابش کوثر - فیلم سینمایی در مدت معلوم به کارگردانی وحید امیرخانی روایتگر زندگی میثم و سعید دو جوان مجردی است که هم خانه هستند. گرچه این فیلم به یکی از مشکلات روز جوانان پرداخته است اما چون به درستی راهکار صحیحی را ارائه نکرده است به مراتب نمی تواند در رفع این مشکل قدم بر دارد که در ادامه به آن می پردازیم :
-میثم که دیپلم ناقص نظام قدیم را دارد و همچون دیوانگان در داخل و خارج از خانه با خود حرف می زند با نوشتن کتابی درباره مسئله جنسی جوانان می خواهد از فرهنگ جامعه نسبت به موضوع "ازدواج موقت" انتقاد کند که در ابتدا این سوال را در ذهن بیننده ایجاد می کند که اگر میثم نماینده نسل جوان است پس چرا رفتار های غیر عادی دارد ؟ میثم چنان از خود بی خود شده است که تصمیم می گیرد پیرزن دستفروش کوچه رخصت را به خانه ببرد ؟ حقیقتا جامعه به سخن چنین فردی اعتماد می کند یا به یک دانشجوی خوب که درد جامعه را می داند ؟
-وحید امیرخانی در گفتگویی اظهار می کند که "در فیلم به هیچ عنوان هیچ راهکاری ارائه نمی دهم و فقط طرح سوال می کنم. در واقع شخصیت میثم طرح سئوال می کند اما هیچ کس نمی خواهد به این موضوع توجه کند " که در اینجا این نکته مغفول مانده است که از اصول نقد ارائه راهکار صحیح و منطقی است وگرنه فریاد اعتراض و گله گذاری که مشکلی را بر طرف نمی کند.
وی در ادامه این گفتگو در تضاد با اظهارات قبلی اش تصریح می کند : " این اولین بار است که فیلمی دعوت کرده ازدواج موقت را به عنوان یک فرهنگ جدی بگیرید و به جای حرف های کلیشه ای و احساسی و بعضا مغرضانه آن را تحلیل کرده و به آن درست نگاه کنید" که در این زمینه گفتنی است حقیقتا پاک کردن صورت مسئله آسان ترین راه ممکن برای فرار از واقعیت است که مورد نقد فیلم هم قرار گرفته اما به درستی راهکار صحیحی را ارائه نکردن به مراتب خطرش بیشتر از پاک کردن صورت مسئله است که در اینجا این جمله معروف به خاطر می آید که برای کوبیدن یک حقیقت ، خوب به آن حمله مکن بلکه بد از آن دفاع کن.
در فیلم سینمایی در مدت معلوم مطرح می شود که در دنیای مدرن که بانوان در بازار کار هستند و دانشگاه ها مختلط و اساتید زن حضور دارند ، دختر و پسر سیب زمینی نیستند و تحت تاثیر قرار می گیرند و راه حل را در ازدواج موقت می داند ! و در سکانسی از فیلم میثم در انتقاد به نگاه جامعه به ازدواج موقت می گوید : کسی که غیورتر از خدا نیست ، خدا می بخشد ، کد خدا نمی بخشد ؟ همچنین میثم زمانی که به عنوان معلم وارد کلاس می شود شیطنت ها و شلوغ کاری های طبیعی نوجوانان قبل از شروع کلاس را به خاطر ماهواره و اینترنت و سایت های مبتذل و در نتیجه تشنه بودن جنسی شاگردانش می داند که در حقیقت یک سیاه نمایی تمام عیار است.
جای خالی یک کارشناس دینی
در صحنه دیگری از فیلم زمانی که کارشناس کتاب به میثم سرکه خوردن را برای بر طرف شدن مشکلش پیشنهاد می کند از توسل به راه های سلبی انتقاد می کند و می گوید تا کی باید سرکه بخورم اما سوال اینجاست که چرا میثم به محضر یک روحانی نرسید تا به او راه حلی غیر از سرکه خوردن را هم بدهد؟ مگر ازدواج موقت دستور دین مبین اسلام نیست پس چرا جای خالی یک کارشناس دینی در این فیلم خالی است ؟ همانطور که در یادداشت های قبلی اشاره شد یکی از مظاهر اسلام هالیوودی این است که در فیلم ، از نماد های اسلامی همچون مساجد و حسینیه استفاده می شود اما در دل ان به صورت غیر مستقیم در خلاف اهداف این مراکز معنوی تبلیغ می شود. البته لازم است تاکید کنیم که منظور از اسلام هالیوودی این نیست که سازندگان فیلم از هالیوود پولی گرفته اند اما منحصول کارشان در جهت اهداف سینمای هالیوود است که پر واضح است نتیجه کار فرد غافل با یک فرد مغرض یک است. در مدت معلوم متاسفانه نه تنها میثم پیش یک کارشناس دینی نمی رود بلکه در صحنه ای از فیلم می بینیم که با اینکه یک روحانی در تاکسی نشسته است به جای وی یک خانم از راننده می خواهد که صدای موسیقی ماشین را کم کند! در صورتی که نیازی به حضور یک روحانی در این صحنه فیلم نبود
در صحنه دیگری از فیلم زمانی که کارشناس کتاب به میثم سرکه خوردن را برای بر طرف شدن مشکلش پیشنهاد می کند از توسل به راه های سلبی انتقاد می کند و می گوید تا کی باید سرکه بخورم اما سوال اینجاست که چرا میثم به محضر یک روحانی نرسید تا به او راه حلی غیر از سرکه خوردن را هم بدهد؟ مگر ازدواج موقت دستور دین مبین اسلام نیست پس چرا جای خالی یک کارشناس دینی در این فیلم خالی است ؟ همانطور که در یادداشت های قبلی اشاره شد یکی از مظاهر اسلام هالیوودی این است که در فیلم ، از نماد های اسلامی همچون مساجد و حسینیه استفاده می شود اما در دل ان به صورت غیر مستقیم در خلاف اهداف این مراکز معنوی تبلیغ می شود. البته لازم است تاکید کنیم که منظور از اسلام هالیوودی این نیست که سازندگان فیلم از هالیوود پولی گرفته اند اما منحصول کارشان در جهت اهداف سینمای هالیوود است که پر واضح است نتیجه کار فرد غافل با یک فرد مغرض یک است. در مدت معلوم متاسفانه نه تنها میثم پیش یک کارشناس دینی نمی رود بلکه در صحنه ای از فیلم می بینیم که با اینکه یک روحانی در تاکسی نشسته است به جای وی یک خانم از راننده می خواهد که صدای موسیقی ماشین را کم کند! در صورتی که نیازی به حضور یک روحانی در این صحنه فیلم نبود
نکاتی درباره ازدواج موقت
-در این فیلم سینمایی مطرح می شود که ما اگر به جوانان روش و راهکار ارائه نکنیم دشمن راهکار میدهد که بیان آن از نقاط مثبت فیلم و کاملا جمله صحیحی است و امیرالمومنین در نامه ای به فرزندشان امام حسن مجتبی در این زمینه می فرماید" پیش از آنکه خواهشها و دگرگونىهاى دنیا به تو هجوم آورند، و پذیرش و اطاعت مشکل گردد؛ زیرا قلب نوجوان چونان زمین کاشته نشده، آماده پذیرش هر بذرى است که در آن پاشیده شود. پس در تربیت تو شتاب کردم، پیش از آنکه دلت سخت شود، و عقل تو به چیز دیگرى مشغول گردد، تا به استقبال کارهایى بروى که صاحبان تجربه، زحمت آزمون آنرا کشیدهاند، و تو را از تلاش و یافتن بىنیاز ساختهاند، و آنچه از تجربیّات آنها نصیب ما شد، به تو هم رسیده، و برخى از تجربیّاتى که بر ما پنهان مانده بود براى شما روشن گردد." اما همانطور که در ابتدا آمد ما باید به درستی راهکار صحیحی را ارائه دهیم که به همین دلیل درباره ازدواج موقت گفتنی است :
-در این فیلم سینمایی مطرح می شود که ما اگر به جوانان روش و راهکار ارائه نکنیم دشمن راهکار میدهد که بیان آن از نقاط مثبت فیلم و کاملا جمله صحیحی است و امیرالمومنین در نامه ای به فرزندشان امام حسن مجتبی در این زمینه می فرماید" پیش از آنکه خواهشها و دگرگونىهاى دنیا به تو هجوم آورند، و پذیرش و اطاعت مشکل گردد؛ زیرا قلب نوجوان چونان زمین کاشته نشده، آماده پذیرش هر بذرى است که در آن پاشیده شود. پس در تربیت تو شتاب کردم، پیش از آنکه دلت سخت شود، و عقل تو به چیز دیگرى مشغول گردد، تا به استقبال کارهایى بروى که صاحبان تجربه، زحمت آزمون آنرا کشیدهاند، و تو را از تلاش و یافتن بىنیاز ساختهاند، و آنچه از تجربیّات آنها نصیب ما شد، به تو هم رسیده، و برخى از تجربیّاتى که بر ما پنهان مانده بود براى شما روشن گردد." اما همانطور که در ابتدا آمد ما باید به درستی راهکار صحیحی را ارائه دهیم که به همین دلیل درباره ازدواج موقت گفتنی است :
2) سن فرد و اینکه امکان ازدواج دائم را دارد یا خیر مدنظر است
3)اگر این امر به جا تجویز نشود شخص محدود به یک شریک جنسی نمی شود که این مسئله عوارض خود را در پی دارد
4) ازدواج موقت قانونمند است و در شرایطی زن باید مدت زمانی را برای ازدواج دیگر نگه دارد
5) برای ازدواج موقت دختر باکره اجازه پدر يا ولی دختر لازم است.
6) در ازدواج موقت هم مثل ازدواج دائم ، حقوق اخلاقی ، اجتماعی ،جسمی ، روانی و مادی ویژه ای به گردن اشخاص می آید که معمولا افراد به آن توجه نمی کنند و فارغ از این حقوق فقط به دنبال ارضای نیاز جنسی خود هستند درصورتی که بعضی از این عوارض تا مدتها و چه بسا برای همیشه باقی خواهد ماند.
7) از نظر روانشناسی هم شخصی که دچار بیداری غریزة جنسی شده و در عین حال به دنبال ارضای آن از طریق ازدواج موقت باشد مانند شخص تشنه ای می ماند که چند روز در یک بیابان بی آب و علف بوده و در همین حال کسی پیدا شود و به او یک لیوان آب شور بدهد! در نتیجه نه تنها عطش او از بین نمی رود بلکه بیشتر هم می شود. فلذا اگر کسی وارد این وادی شد باید بداند میل به این کار در او بیشتر شده و باید دائم به دنبال پاسخ گوئی به این نیاز خود باشد که دراین صورت، تعادل زندگی چنین شخصی به هم ریخته و چه بسا مسیر زندگی اش عوض شده و آسیب های روحی-روانی جدی هم به او وارد می شود.
8) حال این سوال پیش می آید که پس ازدواج موقت برای چه زمانی است که در پاسخ باید بگوییم با توجه به شرایطی که درباره ازدواج موقت وجود دارد که به تعدادی از آن اشاره شد خداوند متعال برای اینکه در مسأله غریزة جنسی بن بستی پیش نیاید موارد خاصی که شرایط ایجاب می کند ازدواج موقت را قرار داد تا این افراد در ضمن اینکه قادر به ارضای نیازهای خود باشند به گناه نیز نیافتند پس شخصی که احساس می کند به این ازدواج نیاز دارد باید پیش یک روحانی و کارشناس دینی برود تا ببیند شرایط این کار را دارد یا خیر و نمی توان به صورت کلی یک دستوری را برای انجام ازدواج موقت تجویز کرد.
راهکارهای دینی برای کنترل غریزه جنسی
شهوت یعنی جذب منفعت و هر چیزی که انسان بخواهد کسب کند با شهوت است مثل شهوت مالی ، شهوت قدرت ، شهوت به خوراک و... پس شهوت فقط مربوط به امور جنسی نیست از طرفی غصب هم به معنای دفع ضرر است به عنوان مثال اگر شما به زندگی روزانه خودتان دقت کنید میبینید که از بعضی از حوادث ، اشخاص و یا اشیاء دوری میکنید که این حالت دافعه ، حاصل نیروی غضب در انسان است. پس غضب فقط به معنای عصبانیت نیست و بلکه برای دفع ضرر در وجود انسان نهادینه شده است .
خداوند متعال از ما می خواهد که شهوت و غضب را به وسیله عقل عقال کنیم و از افراط و تفریط بپرهیزیم تا این دو بتوانند کارایی لازم را داشته باشند مثلا اگر شخصی طبق نیاز و غریزهای که دارد میل به خواب پیدا کند و بخوابد ولی میزان خواب او به حدی رسید که بقیه امور روزمرهاش مختل شد و در اثر زیاد خوابیدن یا کم خوابیدن به هیچ یک از کارها و وظایفش نرسید اینجا عقل وارد میشود و میگوید خواب باید به اندازه کافی و به اندازه نیاز باشد بنابراین شخص ساعت خواب خود را تنظیم میکند تا بتواند به مابقی امور خود هم رسیدگی کند.
مهمترین عامل تحریک و بیداری غریزة جنسی
*در سوره نورآیه 30 میفرماید: (( قل للمؤمنین یَغُضّوا من ابصارهم و یَحفَظوا فروجَهم )) به مؤمنین بگو چشمهای خود را بر حرام ببندند و فروج خود را از حرام حفظ کنند . در این آیه به زیبایی اشاره شده که مهمترین عامل تحریک و بیداری غریزة جنسی دیدن نامحرم و تصاویر و صحنههای نا مناسب پیرامونی است فلذا دستور میدهد که چشمهایتان را بر حرام ببندید . در اینجا گفتنی است که این راه حل هم برای کسانی است که هنوز دچار گرفتاریهای جنسی نشدهاند و نمیخواهند هم دچار شوند و هم برای کسانی که خدای ناکرده خواسته یا ناخواسته دچار آن شده اند کارایی دارد
*این آیه یک نمونه و شاید مهمترین نمونه از عوامل تحریک کنندة غریزة جنسی را بیان کرده بنابراین منافاتی با این ندارد که ما از گوش کردن به امور مبتذل و یا در تماس بودن با عوامل تحریک کننده هم باید اجتناب کنیم و خلاصه راههای دیگر بیدار شدن و تحریک غریزه جنسی را مسدود کنیم . ارتباط با جنس مخالف از راه ناصحیح همچون سرازیری لغزندهای میماند که اگر کسی در آن وارد شود لغزیده و بیاختیار تا آخر آن میرود . درنتیجه اختیار کار از دست عقل خارج و به دست هوای نفس میافتد.
* یکی دیگر از توصیههای پیشگیرانه و یا درمانی دین توجه به تفریحات سالم است که در دین یکی از مهم ترین تفریحات سالم، ورزش شمرده شده است و البته در روایات، بهترین تفریح برای انسان، کار شمرده شده است. کار باعث جهتدهی به اوقات فراغت، درگیری ذهن به امور جدی و سازنده وهمچنین باعث برنامهریزی دقیق میشود که همه این موارد باعث میشود که خود به خود از عوارض بیکاری در امان بمانیم. . در اینجا این نکته نیز گفتنی است که منظور از ورزش و سرگرمی، سرگرمیهای ساکن و بیتحرک نیست مانند بسیاری از بازیهای کامپیوتری و بعضی از ورزشهای خاص! به دلیل اینکه تخلیه انرژی در ورزش بسیار مهم است چرا که اصطلاحاً مانع از انباشته شدن انرژی در بدن میشود و همان طور که مشخص است ماندن انرژی در بدن آفات و دردسرهایی را به دنبال دارد که به عنوان نمونه میتواند زمینهساز تخیلات و افکار پوچ و باطل باشد . البته بازیهای کامپیوتری در حد معقول برای پر کردن اوقات فراغت اشکالی ندارد.
* شرکت در مجالس مذهبی مخصوصاً هیئتهای هفتگی بسیار مفید است که فواید و آثار توسل به اهل بیت علیهمالسلام در این مجالس را نباید نادیده گرفت زیرا در ایجاد و تقویت حالات معنوی بسیار مفید است
* در آخر اینکه یک جوان باید از عوامل تشدید کننده شهوت جنسی پرهیز کند که به چند مورد اشاره می شود :
1) تکرار مشاهده عوامل تحریک کنند باعث تشدید شهوت جنسی می شود
2) عامل بعدی فکر کردن درباره این مسائل است یعنی بیشتر، افرادی دچار این بیراهه میشوند که فکر خود را کنترل نمیکنند و نباید فراموش کنیم " هر فکری روزی به عمل تبدیل میشود " !
3) از دیگرعوامل تشدیدکننده، تنها ماندن درخانه است که زمینه مناسبی برای فکر کردن و تخیلات باطل است
4)بیاطلاعی و عدم مطالعه در این مورد و دیگر مسائل تربیتی، خود، یعنی اگر شخص نوجوان و جوان مطالعاتی در مورد اشکالات، عوارض و عواقب این معضل اخلاقی داشته باشد و یک شناخت هر چند اجمالی در این زمینه به دست بیاورد چه بسا در مواجهه با این احساس هیجانی بتواند بهتر عمل کند و خود را از این هیجانات بیموقع نجات دهد .
5) نوع غذا و خوراک نوجوانان و جوانان هم مهم است که مثلاً فلان دسته از خوراکیها میتواند باعث تحریک و یا تشدید این احساسات شوند
6) از دیگر عوامل تشدیدکننده رفاقت با افراد بیاخلاق و بیمبالات و بیقیدوبند میباشد که زمینه بسیار مهمی در کشیده شدن شخص به این گونه معضلات و بدبختیهاست که خداوند متعال در سوره فرقان آیه 28 میفرماید: (( کسانی که در دنیا به ظلم و گناه دچار شدند در قیامت میگویند که ای کاش فلان شخص را به دوستی انتخاب نمیکردم ))
-ای کاش فیلم سینمایی در مدت معلوم از مسئولین می خواست که به مشکلات اقتصادی جوانان رسیدگی بیشتری کنند و شرایط ازدواج دائم را برای آنان فراهم کنند تا اینکه به این صورت نادرست به موضوع ازدواج موقت بپردازند.
جالب است که در فیلم میثم به کنایه مطرح می کند که می گویم تشنه هستم می گویند برو ورزش کن ، برو نماز خانه و ... اما در صحنه ای از فیلم که جزوه میثم در حیاط می افتد ، چنان فکرش درگیر این مسئله می شود که وسوسه های شیطانی و نگاه نامحرمانه را فراموش می کند که این صحنه فیلم تاییدی بر مطالب فوق است .
صحنه های گنگ یکی از نقاط ضعف فیلم
- در پایان به یک سفسطه ای هم که خواسته یا ناخواسته در فیلم رخ داده است اشاره کنیم . پیرمرد همسایه که ماهواره دارد و فیلم های خارجی می بیند و دچار بیماری خطرناک سوء ظن است ، به رابطه ها مشکوک است . از طرفی نباید همسایه با دوربین به خانه همسایه اش نگاه و بخواهد در زندگی دیگران جستجو کند تا در فرصت به دست آمده مچ بگیرد اما از طرفی هم نباید یک طبقه خانه به دختران مجرد و طبقه دیگر به پسران مجرد اجاره داده شود تا خطر وسوسه شیطان هر لحظه برای دو گروه وجود داشته باشد پس نباید این دو با هم مخلوط شود و این کار غلط با نمایش کار غلط همسایه عادی نمایش داده شود.
و اَلحَمدُ لله الَّذِی يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ