حدیث ۹۱/۰۲/۳
روی عن رسول الله «صلّی ‏الله‏ علیه‏ و‏آله‏ و‏سلّم» قال:
«اَلْمُؤْمِنُ قَلِيلُ الْكَلَامِ كَثِيرُ الْعَمَلِ وَ الْمُنَافِقُ كَثِيرُ الْكَلَامِ قَلِيلُ الْعَمَلِ»
در روایتي از پیغمبر اکرم«صلّی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله‏ و‏سلّم» منقول است که حضرت فرمودند:
یکی از تفاوت‏های بارز مؤمن و منافق که جنبه بیرونی دارد و انسان می‏تواند به راحتي آن را بفهمد، این است که، شخص مؤمن کم صحبت می‏کند و عمل خیر و نیک زیاد انجام می‏دهد، امّا در مقابل، منافق خیلی حرفِ‏ خوب می‏زند، ولي عملش طبق حرف‏هایش نیست؛ یعنی مؤمن کم حرفِ خوب می‏زند، امّا عملش از نظر کمّی خیلی بیشتر از سخنان خوب او است.
منافق نقطه مقابل مومن است. دائم از خدا و قیامت و معاد می‏گوید، امّا در کارهایش خبری از اعتقاد به خدا و قیامت ديده نمي‏شود‏. حضرت در این روایت، از حرف‏هایی که مربوط به معارف دینی یا احکام و امثال این‏ها است سخن می‏گویند.
در باب سخن و سکوت، روایات بسیاري وجود دارد. مثلاً در روایتی داریم که: اگر سخن، نقره باشد، سکوت، طلا است. چون در روایات آمده است: اکثر جهنّميان با زبان‏شانوارد جهنّم می‏شوند. اهل معرفت می‏گویند: چون گناهان زبان قابل قیاس با گناهانی که انسان با اعضای دیگر بدن مثل: چشم ، گوش، دست و پا انجام می‏دهد، نیست. لذا مراقبت زبانی، اوّلین توصیة بزرگان به افرادی است که می‏خواهند خودشان را به آداب الهی تربیت کنند؛ یعنی مواظب باش چه چيزي از دهانت خارج می‏شود!
به تعبیر روایت شریفه‏ای دیگر زبان کلب عقور است؛ یعنی سگی که پاچه می‏گیرد. زبان، سگ هار است و دائماً پاچه این و آن‏ را می‏گیرد و همین سبب بدبختی انسان می‏شود، چون بسیاری از معاصی بر اثر زبان است. در روایتی از امام باقر «علیه‏السلام» منقول است که: اگر تمام خبائث را در یک خانه جمع کنند، کلیدِ قفلِ درِ آن خانه، دروغ است؛ یعنی دروغ به عنوان یکی از گناهان زبان، کلید بسیاری از خبائث و گناهان است. حال، غیبت و تهمت و گناهان دیگر زبان سر جای خودش.
بحارالانوار ج ۷۵ ص ۳۱۲ – مستدرک ج ۹ ص ۱۸
یکشنبه ۳ اردیبهشت ۹۱ – ۳۰ جمادی الاولی ۱۴۳۳