Share/Save/Bookmark
توصيه مطلب
۰
 
هوشمندسازی شبکه برق کشور راه نجات از بحران آلودگی هوا
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۲ دی ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۱۳
شبکه های هوشمند میزان گازهای گلخانه ای آلاینده هوا را از طریق افزایش بهره وری و صرفه جویی در مصرف انرژی، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و تولیدپراکنده و استفاده از خودروهای هیبریدی کاهش می دهد.
تابش کوثر ، امیر منصوری -  طی سال های اخیر نیمه دوم هر سال شاهد پایداری و آلودگی شدید هوا در آسمان کشور به ویژه کلانشهر ها هستیم. وضعیت آلودگی هوا در برخی روزهای سال به حدی بحرانی می شود که دستگاههای مختلفی از جمله اورژانس به حالت آماده باش در آمده و در نقاط مختلف کلانشهر ها مستقر می شوند با این حال هزاران نفر از هموطنان به دلیل آلودگی هوا راهی بیمارستان می شوند. آلودگی هوا نیز سالانه عده زیادی از مردم را به کام مرگ می کشاند و خانواده های بسیاری را داغدار می کند. بحران آلودگی هوا در همینجا ختم نشده و باعث تعطیلی مدارس و حتی ادارات می شود که خود هزینه های فراوانی را به کشور تحمیل می کند.

این ها تنها بخشی از صدمات و خسارات جانی و مالی آلودگی هوا است. هر ساله با تشدید آلودگی هوا کمیته ای اضطراری تشکیل شده و خروجی این جلسات چندساعته چیزی به جز تعطیلی مدارس و نهادها و اعمال محدودیت های ترافیکی نیست.

سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نفت ، وزارت نیرو ، وزارت صنعت ، شهرداری و نیروی انتظامی در پیشانی مقابله با این معضل لاینحل قرار دارند که سال های سال است نتیجه جلسات آنها اقدامات لحظه ای است.

اما همین سوخت فسیلی که مایه افزایش قدرت چانه زنی ایران در منطقه و جهان شده ، خود گریباگیر جامعه و کلانشهرهای کشور گشته و بی توجهی دستگاههای مربوطه در استفاده صحیح از آن وضعیت کنونی بحران زیست محیطی را برای کشور به ارمغان آورده است.

بر اساس آمارهای رسمی بیشترین میزان انتشار گازهای آلاینده  SPM ، CH۴ ، CO و NOx از بخش حمل و نقل به ترتیب به میزان ۹۷.۲، ۸۰.۷، ۷۹.۸ و ۴۹.۶ درصد از کل انتشار این گازها در بخش انرژی کشور است.

همچنین تولید ۹۵.۶ درصد منوکسید کربن در اثر احتراق بنزین، تولید۷۵.۱ درصد ذرات معلق و ۶۳.۷ درصد از N۲O در اثر احتراق نفت گاز صورت می گیرد علاوه بر آن نیز  تولید ۵۶.۵ درصد دی اکسید کربن در اثر احتراق گاز طبیعی است . نفت کوره به عنوان منبع اصلی انتشار ۵۸.۸ درصد از SO۲ و ۴۹.۳ درصد SO۳ در کشور می باشد.

برآورد شاخص انتشار کربن در نیروگاههای دیزلی، بخاری، گازی و سیکل ترکیبی وزارت نیرو به ترتیب به میزان ۲۲۵.۴، ۲۲۵، ۲۳۱.۶ و ۱۲۸.۲ گرم بر کیلووات ساعت است.

هوشمندسازی شبکه برق گامی اساسی در کاهش آلودگی هوا

شبکه های هوشمند میزان گازهای گلخانه ای آلاینده هوا را از طریق افزایش بهره وری و صرفه جویی در مصرف انرژی، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و تولیدپراکنده و استفاده از خودروهای هیبریدی کاهش می دهد.

ویژگی ها و اجزا شبکه های هوشمند امکان صرفه جویی در مصرف و افزایش کارایی را فراهم می کند. بخش مهمی از کاهش انتشار آلاینده ها در این شبکه ها حاصل افزایش بهره وری و صرفه جویی در مصرف انرژی است. مدیریت بهتر سیستم های توزیع همچون اجرای برنامه های پاسخگویی بار و استفاده از منابع تولید پراکنده در سیستمهای توزیع سبب کاهش میزان انرژی تولیدی نیروگاههای حرارتی می شود. این کاهش به معنای کاهش انتشار آلاینده ها است.بدین طریق کاهش اتلاف انرژی در سیستم های انتقال، سبب بهبود بهره وری انرژی و کاهش انتشار گازهای آلاینده هوا می شود.

از طرفی کاهش تولید واحدهای فسیلی بزرگ، به معنای کاهش عبور توان از خطوط انتقال است که این موضوع سبب کاهش میزان تولید توان واحدهای فسیلی و در نتیجه کاهش انتشار آلاینده ها می شود.

استفاده از روش های پاسخگویی بار همچون مدیریت مصرف به منظور ایجاد تعادل در شبکه برق به جای استفاده از ظرفیت ذخیره نیروگاهها به نوبه خود باعث کاهش استفاده از انرژی سوخت های فسیلی می شود. بنابراین جایگزینی ذخیره تامین شده توسط واحدهای فسیلی با منابع پاسخگویی بار کاهش تولید آلاینده های جوی را به دنبال دارد.

استفاده از تکنولوژی های ارتباطی و زیرساخت های اندازه گیری پیشرفته (AMI ) امکان اعمال قیمت های واقعی برق به مصرف کنندگان و استفاده از تعرفه برق زمان واقعی را فراهم می کند. استفاده از تعرفه برق زمان واقعی به نوبه خود در کاهش میزان آلودگی موثر است. چراکه هم اکنون در زمان پرباری با توجه به بالاتر بودن میزان تقاضای توان ، واحدهای تولیدی راندمان پایین با میزان انتشار آلاینده های بیشتر در تولید توان مشارکت داده می شوند. بنابراین با صرفه جویی در مصرف انرژی الکتریکی در این ساعات، نیاز به استفاده از این واحدها با آلودگی زیاد کاهش می یابد.

با توجه به مصوبه دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۸ شمسی و قانون برنامه پنجم توسعه کشور و همچنین قانون اصلاح الگوی مصرف مصوب اسفند ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی، پیاده‌سازی سیستم قرائت و کنترل هوشمند بار و مدیریت انرژی با استفاده از فناوری‌های جدید به وزارت خانه‌های نفت و نیرو تکلیف شد. بمنظور اجرای مصوبات فوق طرح ملی "فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی (فهام)" تعریف گردید. در سال ۱۳۸۸ سازمان بهره‌وری انرژی ایران بعنوان مجری طرح از سوی وزارت نیرو و شرکت توانیر برای اجرای این طرح بزرگ انتخاب شدو در همین راستا ساختار جدیدی در این سازمان در قالب معاونت سیستم‌های اندازه‌گیری و شبکه هوشمند ایجاد گردید.

علاوه بر آن نیز از پاییز سال گذشته معاونت توزیع توانیر برنامه های بسیار گسترده ای جهت اجرای گام به گام هوشمند سازی شبکه برق کشور به ویژه توسعه ذخیره سازها را به هدفگذاری کرده و در دست اجرا دارد که علاوه بر مزایای فنی و اقتصادی آن بر کاهش آلودگی هوا تاثیر به سزایی دارد.

کاهش آلاینده های زیست محیطی با توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر

به دلیل فعالیت‌های انسانی انتشارگازهای گلخانه‌ای در اتمسفر زمین رو به افزایش است. افزایش کربن دی اکسید و متان و سایر گازهای گلخانه‌ای سبب افزایش دمای زمین و افزایش آلودگی هوا می شود. همواره از نیروگاه های تجدیدپذیر به عنوان نیروگاههای پاک یاد می شود چرا که احداث و فعالیت این نیروگاهها هیچ گونه آلودگی زیست محیطی ندارند و یا در مقایسه با نیروگاههای حرارتی بسیار ناچیز است. نیروگاههای حرارتی منشا عمده تولید آلاینده های ساکس و ناکس به شمار می روند. هزینه اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم گازهای ناکس٬ساکس و دی اکسید کربن به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی در نیروگاههای بخاری حدود ۷۲۰ ریال تا ۱۳۶۰ ریال٬نیروگاههای گازی ۷۴۰ تا ۱۳۸۰ ریال و نیروگاههای سیکل ترکیبی ۵۹۰ تا ۱۲۳۰ ریال برآورد می شود.

همچنین فیلتراسیون این آلاینده ها هزینه های بسیار زیادی تحمیل می کند و نمی تواند به طور کامل مانع انتشار این آلاینده ها شود. کشور سالانه هزینه های بسیار زیادی به دلیل انتشار گازهای گلخانه ای توسط بخش های مختلف همچون صنایع٬نیروگاهها و ... متحمل می شود درحالی که نیروگاههای تجدیدپذیر فاقد هرگونه آلاینده همچون گازهای ناکس و ساکس بوده و تاثیرات زیست محیطی آن بسیار ناچیز است.

بر اساس آخرین آمارهای رسمی حدود ۳۳ درصد اکسیدهای نیتروژن ، ۴۲ درصد گاز SO۲ ، ۳۰.۵ درصد گاز SO۳ و همچنین ۲۹.۵ درصد گاز دی اکسید کربن توسط نیروگاههای کشور تولید می شود.

کل ظرفیت نصب شده نیروگاهی کشور تا ابتدای دی ماه سال جاری حدود ۷۶ هزار مگاوات بوده است که سهم انرژی های تجدیدپذیر از این رقم تنها ۲۴۰ مگاوات یعنی فقط ۰.۳۲ درصد بوده است. با روی کار آمدن دولت یازدهم برخلاف گذشته روند توسعه انرژی های تجدیدپذیر شتاب گرفته است اما با این حال ظرفیت منصوبه در این بخش با انتظارات فاصله بسیاری دارد. قطعا افزایش سهم نیروگاههای تجدیدپذیر علاوه بر ایجاد منافع اقتصادی بسیار برای کشور به طور مستقیم بر کاهش آلودگی هوا تاثیر می گذارد.

توسعه خودروهای الکتریکی به جای خودروهای بنزینی

به کارگیری برق در بخش حمل و نقل برای افزایش بهره وری، کارایی و حفاظت از محیط زیست جزو اهداف اصلی صنعت برق است. در حال حاضر در شهر های تهران و مشهد از برق به عنوان نیروی محرکه در بخش حمل و نقل استفاده می شود و پروژه های راه آهن شهری در شهرهای اصفهان،شیراز و تبریز در حال اجرا است. کل مصرف برق در بخش حمل و نقل در سال ۱۳۹۳ معادل ۳۶۲.۷ گیگاوات ساعت که نسبت به سال قبل آن ۲۶.۹ درصد افزایش داشته است. مصرف برق این بخش طی سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته و طی سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۳ حدود ۲.۵ برابر شده است.

بر اساس آخرین آمار رسمی منتشر شده، بخش حمل و نقل در سال ۱۳۹۳ حدود ۴۶.۷ میلیون تن معادل نفت خام انرژی مصرف کرده است که سهم فرآورده های نفتی و گاز طبیعی به ترتیب ۴۰.۶ و ۶.۱ میلیون تن معادل نفت خام بوده است و برق به عنوان انرژی پاک تنها سهمی حدود ۰.۰۳ میلیون تن معادل نفت خام داشته است. به عبارتی ۹۹.۹۴ درصد انرژی این بخش از طریق سوخت فسیلی و ۰.۰۶ درصد نیز از طریق برق تامین شده است.

بر اساس اعلام مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و پلیس راهنمایی و رانندگی خودروهایی بنزینی سهم به سزایی در افزایش آلودگی هوای کلانشهرها دارند. خودروسازان داخلی که قدمت برخی از آنها به اندازه قدمت خودروسازان مطرح جهان هستند که حداقل استانداردهای مصرف سوخت و کارکرد بهینه تجهیزات را رعایت نکرده و سوخت بنزین را بلعیده و به انواع آلاینده ها تبدیل می کنند.

توسعه خودروهای الکتریکی یکی از راه حل هایی است که تنها در سطح دانشگاهی به آن پرداخته شده است و نهادهای مرتبط با آن به ویژه وزارت صنعت و معدن و تجارت و نظام بانکی برای اولویت بخشیدن به ارائه تسهیلات در خواب غفلت به سر می برند . توسعه حمل و نقل برقی و خودروهای هیبریدی نیاز به ایجاد زیرساخت های شبکه برق مرتبط با آن همچون ایستگاههای شارژ است.

از سوی دیگر خودروهای الکتریکی به دلیل دارا بودن قابلیت ذخیره سازی انرژی، می توانند با اتصال به شبکه و تزریق توان به شبکه شرکت کرده و جایگزین نیروگاههای فسیلی شوند.
اگرچه وزارت نیرو این مهم را در برنامه کاری خود دارد اما جزو اولویت های آن به حساب نمی آید. توسعه این خودروها در کشور علاوه بر اینکه به حفظ محیط زیست و سالم سازی هوا کمک بسیاری می کند، بسیاری از هزینه های جانبی و تحمیلی به جامعه می کاهد.

افزایش آلودگی هوا با فراگیر نشدن توزیع بنزین یورو۴

در حال حاضر روزانه ۲۴ میلیون لیتر بنزین با استاندارد یورو ۴ در هشت کلانشهر کشور توزیع می شود که با بهره برداری از دو طرح جدید بنزین‌سازی در پالایشگاه‌های بندرعباس و لاوان و همچنین بهره برداری از فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس، از ابتدای سال ۹۶ توزیع بنزین یورو ۴ در کشور گسترش می یابد.

همچنین در برخی شهرها توزیع بنزین یورو ۴ آغاز شده اما به صورت جامع و تثبیت شده نیست که تا پایان سال توزیع بنزین یورو ۴ در چند شهر دیگر نیز به تثبیت می رسد.

کوتاهی وزارت نفت برای توزیع بنزین یورو ۴ در سراسر کشور خود عاملی است که وضعیت کنونی آلودگی هوا را تشدید می کند.

در مجموع کاهش آلودگی هوا در شهرها مستلزم اجرای راهبردهای گوناگونی همچون معاینه فنی خودرو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، اصلاح صنعت، کنترل منابع آلاینده صنعتی و خانگی است و این موضوع بیانگر اهمیت نقش چندین دستگاه متولی است که لازم است همه این دستگاهها با نظارت یک نهاد دارای قدرت با موضوع آلودگی هوا به صورت ریشه ای مقابله کنند.
کد مطلب: 41066
 


 
 
پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳
۱۸ رمضان ۱۴۴۵
28 March 2024